Significations et usages de Gebelik

Gebelik

Gebelik veya hamilelik, erkekten gelen sperm ile kadının yumurtalıklarından atılmış olan yumurtanın döllenmesinden doğuma kadar geçen 40 haftalık (280 gün) döneme verilen isimdir.

Döllenmenin oluştuğu andan 8. haftanın sonuna kadar geçen döneme embriyotik dönem denirken bundan sonrasına ve doğuma kadar olan döneme de fetal dönem denmektedir.

Belirtileri

Ana madde: Gebelik belirtileri

En önemli bulgu kadındaki adet gecikmesidir. Ancak her adet gecikmesi kadının gebe olduğu anlamına gelmez. Kadının yaşamındaki değişiklikler, bazı rahatsızlıklar, psikolojik durumu ve stres gibi bir çok etken kadının adet düzeninin bozulmasına ve gecikmelere neden olabilir.Gebelik belirtileri aşağıda listelendiği gibidir:

1. Adet kanamasının gelmemesi (amenore)
2. Mide bulantısı ve kusma
3. İdrar ile ilgili şikayetleri
4. Yorgunluk ve bitkinlik hali
5. Fetal hareketlerin hissedilmesi
6. Göğüslerde beliren değişiklikler
7. Vajinal mukoza renk değişikliği
8. Artmış deri pigmentasyonu ve abdominal striaların görülmesi.

Dönemleri

Başlangıç

Gebelik dişi gamet olan oositin erkek gamet spermatozoon ile birleşmesi yani döllenme sonucu oluşur. Döllenme ile birlikte yumurta meydana gelir. Bu pratikte ençok cinsel birleşme yolu ile olur. Ancak günümüzde yapay inseminasyon ve in vitro fertilizasyonla da gebelik oluşturulmaktadır.

Perinatal Dönem

Perinatal kelimesi gebeliğin 22. haftasıyla (bu dönemde doğum ağırlığı 500 gramdır) doğumdan sonraki 7. gün arasında kalan zamanı tanımlar.

Postnatal Dönem

Bu dönem doğumla başlar ve yaklaşık 6 hafta sürer.

Süreç

Beklenen doğum tarihi son adet kanamasının ilk gününden 40 hafta sonradır ve doğum genellikle 37 ve 42. haftalar arasında olur. Gerçek gebelik süresi döllenmeden sonra 38 haftadır. 40 hafta, 9 ay 6 gün demektir; bu da doğum gününün tahmininde kullanılan Naegele kuralının temelini oluşturur. Gebelik 37 ile 42. haftalar arasında (252 ile 294. günler) ise miadında olarak tanımlanır. 37 haftanın tamamlanmasından önceki eylemler preterm, 42 haftadan sonrakiler ise postterm adını alır. Gebelik 42 haftayı aşarsa anne ve bebekte komplikasyon gelişme riski belirgin şekilde artar. Bu nedenle genellikle uzmanlar bu döneme ulaşmış ama başlamamış doğum eylemini tıbbi yöntemlerle uyarırlar.

Doğumların %5'ten azı tam gününde gerçekleşir. %50'si tahmini güne göre 1 hafta farkla, %90'ı ise 2 hafta farkla olur.

Doğum

Düzenli uterus kasılmalarıyla birlikte serviksinde silinme ve dilatasyon olan bir kadın doğum eylemine girmiş kabul edilir. Doğumların çoğu başarılı vajinal doğumlardır, ama bazan komplikasyonlar gelişir ve sezaryan yapılması gerekebilir.

Tanı

Gebelik başlangıcı birkaç değişik yolla saptanabilir. Bu gebenin kendisi tarafından tıbbi test kullanmadan ya da bir tıbbi test yardımıyla olabilir.

Gebelerin çoğu bu duruma işaret eden belirtiler yaşar. Bunlar bulantı ve kusma, aşırı yorgunluk ve bitkinlik, normalde aranmayan yiyeceklere karşı istek duyma, geceleri sık idrara kalkma olabilir.

Bazı erken tıbbi bulgular da gebelikle ilişkilidir. Bunlar döllenmeden sonraki ilk birkaç haftada ortaya çıkar. Bu belirtiler tüm gebeliklerde olmadığı gibi tek başlarına tanı da koydurmaz. Kan ve idrarda insan koryonik gonadotropini(hCG) saptanması, adet kanamasının olmaması, son adet kanamasından sonraki 3. veya 4. haftada embriyonun uterusa yerleşmesine bağlı implantasyon kanaması, ovulasyondan sonra iki hafta ya da daha uzun süre ile bazal vücut sıcaklığında artış saptanması bu belirtiler arasındadır.

Gebelik testleri yeni oluşan plasentanın salgıladığı hormonları saptama esasına dayanır. Klinikte kan ve idrar testleri implantasyondan 12 gün sonra gebeliği gösterebilir. Kan testleri daha güvenilirdir. Evde yapılan testler idrar testleridir ve döllenmeden sonra 12-15 gün geçmeden gebeliği saptayamazlar.

İmplantasyondan sonra blastosist hücreleri yumurtalıktaki corpus luteumun progesteron üretmeye devam etmesini sağlamak üzere insan koryonik gonadotropini(hCG) salgılarlar. Böylece uterusun iç yüzeyinin korunması ve embriyonun beslenmesi sağlanmış olur.

Erken dönemde yapılan ultrason gebelik yaşını oldukça doğru biçimde saptar. Pratikte doktorlar gebelik yaşını son adetin ilk gününü başlangıç noktası alarak belirtirler.

Fizyoloji

Gebelik herbiri üç ay süren 3 trimestırda incelenir.

1. Trimestır

Döllenme sonrası embriyo uterusun endometrium tabakasına implante olur. Ama bazen de işler yolunda gitmez ve yerleşim fallop tüplerine ya da servikse olur ve dış gebelik meydana gelir. Kadınların çoğu implantasyon döneminde herhangi bir belirti hissetmez ama bu dönemde minimal bir kanama olması da çok nadir değildir. Bazı kadınlarda 1. trimestırda kramplar olur. Bu durum birlikte kanama da yoksa genellikle önemli değildir. İmplantasyon sonrası endometrium desidua adını alır. Plasenta kısmen desiduadan kısmen de embriyonun dış tabakalarından oluşur ve fetusa besin maddeleriyle oksijen taşınmasından ve atıkların uzaklaştırılmasından sorumludur. Umblikal kord yani göbek bağı embriyo ya da fetusu plasentaya bağlar. Bu dönemde gebelerin %70'inde sabah rahatsızlıkları olur ve bunların da çoğu ilk 3 aydan sonra düzelir. Hormonlardaki geçici artışa bağlı olarak meme başları ve areolalar koyulaşır. Düşüklerin çoğu bu dönemde gerçekleşir.

2. Trimestır

4. aydan 6. aya kadar olan dönemdir. Kadınların çoğu kendilerini daha enerjik hisseder ve sabah rahatsızlıkları azalırken kilo alımı başlar. 20. haftada uterus normal büyüklüğünün 20 katına ulaşır. 1. trimestırda fetus hareketleri başlasa da bunların anne tarafından hissedilmesi ancak 2. trimestırda olur. Bu tipik olarak 4. ayda 20-21. haftalarda, anne daha önce hamile kaldıysa da 19. haftada olur. Ancak bazı kadınlarda hareketin çok daha sonraları hissedilmeye başlaması da nadir değildir. Plasenta bu dönemde tamamen çalışmaya başlar. Fetus insülin üretir ve idrar oluşturur. Cinsiyet tayini de mümkündür.

3. Trimestır

Gebeliğin en çok kilo alınan evresidir. Fetus günde 28 gram kadar büyür. Fetus doğuma hazır olacak şekilde başaşağı döner ve gebenin göbek şekli buna göre değişir. Fetus düzenli olarak hareket eder ve gebe bunu hisseder. Bu hareketler kadını rahatsız edecek kadar şiddetli olabilir. İdrar kaçırma ve bel ağrısı görülebilir.

Gebelikteki Fizyolojik değişiklikler

Gebelikte fetusun ihtiyaçlarının karşılanması için vücut fizyolojik ve homeostatik mekanizmalarını değiştirmek zorundadır.

Hormonal Değişiklikler

Gebelik boyunca progesteron ve östrojen düzeyleri sürekli yükselir. Böylece hipotalamik aks ve menstrüel siklus baskılanmış olur. Annenin hipofiz bezi %50 büyüdüğünden prolaktin düzeyi de artar. Bu meme dokusunda değişikliğe yol açar. Barsaktan ve böbreklerden kalsiyum emilimi arttığı için paratiroid hormonu da yükselir. Kortizol ve aldosteron gibi adrenal hormonlar da çoğalır. Plasental laktojen plasenta tarafından salgılanır ve kadında lipolizle yağ asidi metabolizmasını stimule ederek fetus için yeterli glukozun bulunmasını sağlar. Ayrıca annenin dokularının insüline duyarlılığını azaltarak gestasyonel diyabetin oluşmasına zemin hazırlar.

İskelet Sistemi Değişiklikleri

Gebelik ilerledikçe vücut duruşu da değişir. Pelvis bükülür ve belde dengeyi korumak için bir yay oluşumu meydana gelir. Fetus büyüdükçe karın kasları gerilir. Gebelerin farklı bir yürüme biçimleri vardır. gebelik ilerledikçe adım mesafesi uzar. Ayak büyüklüğü bir numara kadar artabilir. Östrojen ve relaksin gibi hormonların etkisiyle yumuşak doku, kıkırdak ve bağlarda yeniden şekillenme olur. Simfizis pubis ve sakroilyak eklemlerde gevşeme ve genişleme görülür.

Fiziksel Değişiklikler

En belirgin değişimlerden biri kilo alınmasıdır. Bu her gebede farklı olup 2.3 kilogramdan 45 kilograma kadar değişebilir. Önerilen kilo alımı ise 11-16 kilogramdır(kadının orijinal kilosuna göre değişir). Meme dokusu büyür. Alın ve yanaklar artmış melanin hormonu nedeniyle koyulaşır.