Mlask zadziąsłowy
Z Wikipedia
Mlask zadziąsłowy to rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [ǃ], ponieważ. mlask może mieć za "podkład" różną typy artykulacji tylnojęzykową, stosuje się wtedy dokładniejszą transkrypcję np. [k͡ǃ] (w dalszym ciągu znak podwójnego miejsca artykulacji (łuczek) jest pomijany).
Spis treści |
Artykulacja
Opis
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [kǃ]:
- modulowany jest prąd powietrza zasysanego powstały w wyniku różnicy ciśnień wytworzonej przy grzbiecie języka wzniesionym do góry, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji ustnej i ingresji (zob. mlaski).
- podniebienie miękkie jest podniesione, mamy do czynienia z artykulacją ustną,
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka
- koniuszek języka i jego brzeżek kontaktuje się tuż za górnymi dziąsłami, tworząc zwarcie, równocześnie grzbiet język wznosi się stromo w kierunku podniebienia miękkiego i języczka tworząc całkowite drugie zwarcie, jak przy wymowie [k]. W powstałej komorze dochodzi do pojawienia się podciśnienia w wyniku "ssącego" ruchu języka do tyłu. Następuje przerwanie blokady dziąsłowej, przy czym równocześnie powietrze jest zasysane do środka, co daje akustycznie charakterystyczny mlask.
Warianty
Dalsze warianty mlasków ze względu na rodzaj "podkładu":
- artykulacja może też się odbywać przy udziale kanału nosowego, mówimy wtedy o mlasku nosowym: [ŋǃ].
- plozji może towarzyszyć przydechem (aspiracją) spółgłoski tylnojęzykowej: [kǃʰ]
- plozji może towarzyszyć dodatkowym szumem szczelinowym: [kǃˣ]
- spółgłoska może być wymówiona dźwięcznie lub dysząco-dźwięcznie (ang. breathy voice): [ɡǃ], [ɡ̈ǃ]
- spółgłoska może być wymówiona z dodatkowym zwarcie wiązadeł głosowych (glotalizacja): [kǃˀ]
- spółgłoska może zostać wymówiona ejektywnie: [kǃˣʼ]
Również dokładne miejsce utworzenia zwarcia tylnojęzykowego może odgrywać rolę kontrastującą.
Zobacz też:
Przykłady
Przykłady mlasków w funkcji fonologicznej znajdujemy w południowoafrykańskich językach khoisan i bantu. Język !Xóõ posiada całą serię spółgłosek mlaskowych ok. 80, w tym zadziąsłowe.
Pisownia
W ortografii języka xholo (z grupy języków khojsan) mlask zadziąsłowy jest reprezentowany przez grafem q, mlask przydechowy qh, mlask dyszący gq, mlaski nosowe nq, ngq, nkq.
Terminologia
Mlask zadziąsłowy oznacza w istocie spółgłoskę o zadziąsłowym i tylnojęzykowym miejscu artykulacji. Mlask apiko-postalweloarny.
Linki zewnętrzne
Mlaski zadziąsłowe w języku zhu|hoasi
| Dwu‐ wargowe | War‐ gowo‐ zębowe | Zębowe | Dzią‐ słowe | Zadzią‐ słowe | Retro‐ fleksyjne | Podnie‐ bienne | Miękko‐ podnie‐ bienne | Języcz‐ kowe | Gar‐ dłowe | Nagło‐ śniowe | Krta‐ niowe | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | |||||||||
| Zwarte | p b | p̪ b̪ | t̪ d̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | |||||||
| Szczelinowe | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
| Półotwarte | β̞ | ʋ | ð̞ | ɹ | ɻ | j | ɰ | ||||||||||
| Drżące | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
| Uderzeniowe | * | ѵ | ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
| Boczne szczelinowe | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
| Boczne półotwarte | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
| Boczne uderzeniowe | ɺ | * | * | * | |||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Une fenêtre (pop-into) d'information (contenu principal de Sensagent) est invoquée un double-clic sur n'importe quel mot de votre page web. LA fenêtre fournit des explications et des traductions contextuelles, c'est-à-dire sans obliger votre visiteur à quitter votre page web !