Significations et usages de Profesja_(zawód)

Z Wikipedia

Przez profesję w socjologii i antropologii rozumie się te zawody, które wymagają długotrwałego przygotowania, zazwyczaj poprzez konieczność odbycia studiów wyższych, a także często stażu zawodowego. Dla profesji charakterystyczne jest zrzeszanie się w stowarzyszenia zawodowe, tworzenie własnych kodeksów etycznych, a także ograniczanie dostępu do wykonywania zawodu wobec osób nie należących do organizacji.

Pojęcie tradycyjnie odnosiło się do księży, lekarzy i prawników, współcześnie do profesji zaliczyć można także m.in. architektów, czy księgowych.

W naukach społecznych przez wiele lat dominował pogląd wywodzący się z paradygmatu funkcjonalistycznego , że profesje powstają, by zaspokajać określone potrzeby zbiorowości, gwarantować wysoki standard usług. Stąd profesjonalizm określa wysoki standard wykonania danej czynności. Współcześnie często jednak przyjmuje się, za interpretatywistami że profesjonalizacja to proces, w którym określone grupy społeczne i zawodowe zdobywają kontrolę nad procesem pracy, a co za tym idzie że jest to proces pozyskiwania władzy społecznej. Warto zauważyć, że już w średniowieczu poszczególne zawody i profesje starały się ograniczać dostęp do wykonywania pracy - stąd słowo partacz, pierwotnie oznaczające rzemieślnika niezrzeszonego w cechu, obecnie określające niefachowego bądź niedbałego wykonawcę.

Możliwe kryteria profesjonalizacji to m.in.:

1. w profesji występuje zasada licencji (świadectwo, dyplom itp. potwierdzające nasze uprawnienia), spełnienie kryteriów formalnej edukacji jest konieczne do przynależności niezależnie od faktycznej wiedzy i umiejętności;
2. społeczne przyzwolenie dla postawy paternalistycznej (prawo do decydowania za kogoś, narzucanie mu swojej woli, np.: lekarz przyjmuje postawę paternalistyczną narzucając pacjentowi termin wizyty itp.)
3. powszechnie akceptowane prawo inicjowania kontaktów (prawo zażądania od klienta, aby stawił się w wyznaczonym przez niego terminie);
4. brak prawa strajku (członek profesji ma zobowiązanie wobec swoich przełożonych, nie ma prawa do wyrażania swoich poglądów bądź sprzeciwów poprzez strajk);
5. kodeks etyczny (zbiór norm etycznych i moralnych charakterystyczny dla danej profesji),
6. stowarzyszenia zawodowe (profesje często zrzeszają swoich członków w korporacje; członkostwo w korporacji może wręcz być warunkiem prawa wykonywania zawodu).

Literatura

• Abbott, Andrew (1988) The System of Professions. An Essay on The Division of Expert Labor, The University of Chicago Press, Chicago-London
• Burrage, Michael i Rolf Torstendahl (1990) Professions in theory and history – rethinking the study of the professions, SAGE, Londyn-Newbury Park-New Delphi
• Cullen, John B. (1978) The Structure of Professionalism, New York: Petrocelli
• Hall, Richard H. (1986) Dimensions of Work, Beverly Hills-London-Delhi: SAGE Publications
• Jemielniak, Dariusz (2005) Kultura – zawody i profesje, Prace i Materialy Instytutu Studiow Miedzynarodowych SGH no 32, str. 7-22
• Johnson, Terrence J. (1972) Professions and power, London: Macmillan
• Sikorski, Czesław (1995) Profesjonalizm. Filozofia zarządzania nowoczesnym przedsiębiorstwem, Warszawa: PWN
• Vollmer, Howard M. i Mills, Donald L. (1966) Professionalization, Englewood Cliffs-New Jersey: Prentice Hall
• Zagórski, Zdzisław (2002) Socjologiczne portrety grup społecznych, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego