Significations et usages de άνθρωπος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ως Homo sapiens sapiens (H. s. sapiens τριώνυμη ονοματολογία) ορίζεται ο ανθρωπίδας που εμφανίστηκε κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική (35.000-100.000 π.π.), ο σύγχρονος άνθρωπος, του οποίου διακρίθηκαν δύο τύποι:

• ο τύπος Cro-Magnon (Δ. Ευρώπη) με πλατύ πρόσωπο και χαμηλό κρανίο
• ο τύπος Bruenn (Κεντρ. Ευρώπη) με στενό πρόσωπο και μακρύ κρανίο.

Ίχνη του Homo sapiens sapiens εντοπίστηκαν εκτός από την Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία, επίσης στην Αμερική και την Ωκεανία, για τις οποίες μαρτυρείται πρώτη κατοίκηση περίπου το 35.000 π.π.

Έως τώρα επικρατούσε η πεποίθηση ότι ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens sapiens) είναι άμεσος απόγονος του Homo sapiens neanderthalensis. Ωστόσο, συγκριτικές μελέτες του DNA οστών νεαντερτάλιων και σύγχρονων ανθρώπων και η κλωνοποίηση του DNA των οστών από την κοιλάδα του Νεάντερ, απέκλεισαν τη γενετική συγγένεια των δύο ειδών. Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, ένα ανθρώπινο κύμα Homo sapiens μετανάστευσε πριν από 100.000 χρόνια από την Αφρική και συνυπήρξε για κάποιο διάστημα με τους Nεαντερτάλιους, οι οποίοι σταδιακά εξαφανίστηκαν. Σύμφωνα λοιπόν με τις κλιματολογικές αλλαγές που συντελέστηκαν κατά το τέλος της Πλειστόκαινου και τα ανθρωπολογικά δεδομένα, οι σύγχρονοι άνθρωποι προήλθαν από μια σχετικά πρόσφατη ομάδα ανθρωπιδών.

Ο άνθρωπος ο σοφός είναι θηλαστικό. Κατατάσσεται στους Ανθρωπίδες και όπως και αυτοί χαρακτηρίζεται από τη δίποδη (όρθια) στάση όταν περπατά ενώ διαθέτει αντιτακτό αντίχειρα ως προς την παλάμη, χαρακτηριστικά που είναι κατάλληλα για την χρήση εργαλείων.

Ετυμολογία

Επί πολλά χρόνια η ακριβής ετυμολογική ανάλυση του όρου έχει αποτελέσει πρόβλημα και η ιστορική γλωσσολογία έχει καταλήξει σε δυο-τρεις πιθανότερες εκδοχές. Στο Ετυμολογικό Λεξικό τής Αρχ. Ελληνικής τού P. Chantraine (1999, β΄ έκδ.) αναφέρεται: «Le mycénien a-to-ro-qo rend quasi-certaine l’existence d’un second terme -okwo- (exprimant l’idée de visage ou d’aspect), cf. ὄψ, πρόσωπον, et apporterait un petit appui par ex. à l’explication par *ἄνδρ-ωπος» (σ. 91).

Η ανάλυση *ἄνδρ-ωπος «αυτός που έχει όψη ή πρόσωπο άνδρα» είναι αυτή που τείνει να γίνει περισσότερο αποδεκτή στη σύγχρονη γλωσσολογία. Ας σημειωθεί ότι το αρχ. ουσ. ἀνήρ, ἀνδρός σήμαινε συγχρόνως «άνδρας, άνθρωπος», πράγμα που αποτελεί κοινό τόπο για πολλές σύγχρονες γλώσσες (λ.χ. αγγλ. man, γαλλ. homme, γερμ. Mann «άνδρας» - man «κάποιος (άνθρωπος)», ισπ. hombre, ιταλ. uomo κ.ά., που όλα συνδυάζουν τις σημ. «άνδρας, άνθρωπος», αντανακλώντας έτσι το γνωσιακό σύστημα των ομιλητών).

Δημοφιλείς παραμένουν ορισμένες παρετυμολογικές αναγωγές, οι οποίες δεν στηρίζονται σε επιστημονικά κριτήρια. Περισσότερο γνωστή είναι η εικαζόμενη αναγωγή σε ἄνω + θρώσκω («αναπηδώ») + ὄπωπα (αρχαϊκός παρακείμενος του ὁρῶ «βλέπω»), βάσει της οποίας ο άνθρωπος είναι το ον που κοιτάζει και κινείται προς τα εμπρός, άρα είναι γεμάτος αισιοδοξία και στόχους. Η άποψη αυτή προσκρούει στους μορφολογικούς κανόνες τής Ελληνικής, διότι παρουσιάζει τονισμό που δείχνει ότι πρόκειται για παράγωγο και όχι για σύνθετο, το δε ρήμα θρώσκω δεν έχει δώσει παράγωγα επίθετα τέτοιας μορφής.

Συνείδηση και σκέψη

Οι άνθρωποι είναι μόνο ένα από τα εννέα είδη που περνούν το τεστ με τον καθρέφτη -ο οποίος δοκιμάζει εάν ένα ζώο αναγνωρίζει την αντανάκλασή του ως εικόνα του εαυτού του- μαζί με όλους τους μεγάλους πιθήκους (γορίλλες, χιμπατζήδες, ουραγκοτάγκους), τα δελφίνια Bottlenose, τους ασιατικούς ελέφαντες, τις ευρωπαϊκές κίσσες και τις όρκες. Τα περισσότερα ανθρώπινα παιδιά περνούν τη δοκιμή με τον καθρέφτη σε ηλικία 18 μηνών. Εντούτοις, η αξιοπιστία αυτής της δοκιμής έχει αμφισβητηθεί.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τον εξωτερικό κόσμο μέσω των αισθήσεων, και κάθε μεμονωμένος άνθρωπος επηρεάζεται πολύ από την εμπειρία του/της. Οι άνθρωποι λέγεται ότι κατέχουν συνείδηση και ένα μυαλό, το οποίο αντιστοιχεί στην διανοητική διαδικασία της σκέψης. Επίσης λέγεται ότι έχουν ικανότητες όπως, η ευαισθησία, η σοφία, και την δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τη σχέση μεταξύ του εαυτού τους και του περιβάλλουν του. Ο βαθμός στον οποίο το μυαλό κατασκευάζει ή δοκιμάζει τον εξωτερικό κόσμο είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα.

Οι άνθρωποι μελετούν τις πιο φυσικές πτυχές του μυαλού και του εγκεφάλου, και κατ' επέκταση του νευρικού συστήματος, στον τομέα της νευρολογίας, την συμπεριφορά στον τομέα της ψυχολογίας.Η ψυχολογία δεν αναφέρεται απαραιτήτως στον εγκέφαλο ή το νευρικό σύστημα, και μπορεί να πλαισιωθεί καθαρά από την άποψη η ψυχολογική κατάσταση οφείλεται στην επεξεργασία πληροφοριών από το μυαλό. Όλο και περισσότερο, εντούτοις, η κατανόηση των λειτουργιών του εγκεφάλου περιλαμβάνεται στην ψυχολογικές θεωρίες και την πρακτική, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η νευροψυχολογία, και η γνωστική νευρολογία.

Η φύση της σκέψης είναι κεντρική στην ψυχολογία και τους σχετικούς τομείς. Η γνωστική ψυχολογία εξετάζει την διαδικασία της σκέψεις, τισ διανοητικές διαδικασίες και την ελλοχεύουσα συμπεριφορά. Χρησιμοποιεί την επεξεργασία πληροφοριών ως πλαίσιο για να εξετάζει το μυαλό. Η αντίληψη, η εκμάθηση, η επίλυση προβλήματος, η μνήμη, η προσοχή, η γλώσσα και η συγκίνηση είναι όλες καλά εξετασμένες περιοχές επίσης. Η γνωστική ψυχολογία συνδέεται με μια Σχολή Διαλογισμού γνωστή ως cognitivism, οι υποστηρικτές της οποίας υποστηρίζουν ένα πρότυπο επεξεργασίας πληροφοριών της διανοητικής λειτουργίας, που ενημερώνεται από το θετικισμό και την πειραματική ψυχολογία. Οι τεχνικές και τα πρότυπα από τη γνωστική ψυχολογία εφαρμόζονται ευρέως και διαμορφώνουν το στήριγμα των ψυχολογικών θεωριών σε πολλούς τομείς και της έρευνας και της εφαρμοσμένης ψυχολογίας. Κατά ένα μεγάλο μέρος εστιάζοντας στην ανάπτυξη του ανθρώπινου μυαλού μέσω του κύκλου ζωής, η αναπτυξιακή ψυχολογία επιδιώκει να καταλάβει πώς οι άνθρωποι μπορούν να αντιληφθούν, να καταλάβουν, και να ενεργήσουν μέσα στον κόσμο και πώς αυτές οι διαδικασίες αλλάζουν καθώς γερνούν. Αυτό μπορεί να εστιάσει στη διανοητική, γνωστική, νευρική, κοινωνική, ή ηθική ανάπτυξη.

Παραπομπές